CHUYỆN VỀ  BỨC TƯỢNG ĐỨC THÁNH TRẦN

Trung Nguyên

Sau những chuyện lùm xùm về nhân vật Trần Hoằng Nghị (còn gọi là Hoằng Nghị đại vương) không rõ gốc tích, cũng chẳng có công lao gì trong thời kỳ khởi nghiệp của nhà Trần được thờ trong ngôi đền khủng mới xây dựng (2011) ở thôn Phương La, xã Thái Phương, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình bỗng dưng biến thành tổ họ Trần, sau đó được PGS-TS Nguyễn Minh Tường đưa vào quốc sử bị dư luận xã hội và con cháu hậu duệ họ Trần phê phán mạnh mẽ.  Ngày 12-10-2018, Viện Sử học (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam) đã có thông báo chính thức sẽ loại bỏ nhân vật Trần Hoằng Nghị ra khỏi bộ sách Lịch sử Việt Nam phổ thông (LSVNPT) trong kỳ tái bản này. Trong khi sức nóng của dư luận đang tăng cao liên quan đến việc một số lượng lớn sách LSVNPT tập 3 đã phát hành chưa được thu hồi để chỉnh lý, sửa chữa theo chỉ đạo của Cục Xuất bản In và Phát hành (Bộ Thông tin- Truyền thông) thì mới đây, Thái Bình lại xôn xao bởi sự xuất hiện “bức tượng lạ” nhưng được gọi là tượng Đức Thánh Trần (Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn), một vị tướng kiệt xuất của nhà Trần 3 lần đánh thắng giặc Nguyên- Mông thế kỷ thứ XIII đã đi vào lịch sử Việt Nam và thế giới. Tác giả của bức tượng là ông TGĐ Tập đoàn Hương Sen, và cũng là chủ nhân ngôi đền thờ khủng thờ Trần Hoằng Nghị đại vương. Sẽ chẳng có gì đáng bàn, nếu như bức tượng Trần Hưng Đạo được chế tác theo một phiên bản chuẩn mực đang được phổ cập rộng rãi trong các đền thờ, sách lịch sử Việt Nam hoặc tượng đài Đức Thánh Trần ở nhiều địa phương trong cả nước như Nam Định,Hải Dương, thành phố Hồ Chí Minh…, thể hiện sự tôn vinh lịch sử, tri ân tổ tiên họ Trần, chắc chắn việc làm này sẽ được dư luận xã hội và con cháu hậu duệ họ Trần ủng hộ, hoan nghênh. Tuy nhiên, điều đáng buồn là, bức tượng Quốc công Tiết chế Hưng Đạođại vương Trần Quốc Tuấn sau khi ra mắt đã không đáp ứng được các tiêu chuẩn cơ bản về thẩm mĩ, văn hóa- lịch sử, trái với sự mong đợi của công chúng và con cháu hậu duệ họ Trần. Điều này cho thấy sự lỏng lẻo trong công tác quản lý, kiểm tra, thẩm định của các cơ quan chức năng của Nhà nước từ khâu thiết kế đồ họa, khuôn đúc cho đến khâu sản xuất nên đã làm tổn hại đến uy danh của Đức Thánh Trần, làm mất ý nghĩa và giá trị lịch sử của sản phẩm văn hóa tâm linh đặc sắc của dân tộc. Tượng được đúc bằng chất liệu hợp kim, mạ vàng, có chiều cao tính từ chân đế đến đỉnh chóp mũ hơn 30cm, chiều rộng gần 20cm, trọng lượng khoảng 5- 6 kg. So với các mẫu tượng Đức Thánh Trần được phổ cập trong các đình, đền và các tượng đài ở các tỉnh, thành trong cả nước thì bức tượng do ông chủ hãng bia Đại Việt chế tác có sự khác biệt cả về vóc dáng, tư thế, khuôn mặt… khiến cho các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, kể cả người dân địa phương Thái Bình, đặc biệt là con cháu hậu duệ họ Trần trong cả nước tỏ thái độ bất bình, không chấp nhận.  

Nhìn bằng mắt thường cũng có thể dễ dàng nhận thấy bức tượng có cấu trúc không cân đối, cánh tay to hơn cẳng chân, tựa như một người dị dạng mặc áo giáp, khuôn mặt dài thất thần, vô cảm, không thể hiện được khí phách oai phong lẫm liệt của một vị dũng tướng thời Trần. Rất nhiều bạn đọc nhận xét công khai trên mạng xã hội rằng, khuôn mặt bức tượng hao hao giống ông TGĐ Tập đoàn Hương Sen, chỉ có khác về tên gọi. Điều đáng lưu ý ở đây là, tại phần đế đặt tượng được khắc rất nhiều dòng chữ: phía trên là Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn; liền phía dưới khắc dòng chữ: Anh hùng Lao động Trần Văn Sen, Chủ tịch hãng bia Đại Việt... Cách thể hiện phản cảm, có dụng ý trên đây khiến cho nhiều người liên tưởng vị đại gia này có hàm ý ngầm: Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn có tên húy là Trần Văn Sen (?). 

Chưa hết, phía trên dòng chữ Quốc công Tiết chế Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn còn được gắn thêm một tiêu bản hình chữ nhật bằng kim loại có chiều dài 12cm, chiều rộng 7cm in các dòng chữ nổi: T/M Họ Trần nước Cộng hòa XHCN Việt Nam -Chủ tịch- AHLĐ- Nghệ nhân- Tộc trưởng Trần Văn Sen… như một kiểu khoa trương, quảng bá thương hiệu cá nhân hết sức kệch cỡm, lố bịch.  Dư luận cho rằng, việc ông chủ hãng bia Đại Việt tự ý chế tác, sản xuất hàng loạt tượng Đức Thánh Trần (để bán, cho, tặng) không báo cáo các cơ quan quản lý văn hóa của Nhà nước là hành vi vi phạm pháp luật, đã thế còn khắc chữ, ghép chữ một cách tùy tiện lên bức tượng của một danh nhân kiệt xuất của nhà Trần, được dân tộc và thế giới ca ngợi, tôn vinh là một việc làm rất thiếu văn hóa, không tôn trọng lịch sử, xúc phạm đức thánh nhân, xúc phạm tiên tổ họ Trần.  Đã có không ít người được tặng tượng đã từ chối hoặc trả lại cho chủ nhân của nó thay cho lời phủ nhận, vì cho rằng không thể để trong nhà một bức tượng không phải là Đức Thánh Trần.

Nhân đây, chúng tôi đề nghị Bộ Văn hóa- Thể thao & Du lịch chỉ đạo các Sở Văn hóa -Thể thao & Du lịch các tỉnh, thành trong cả nước tăng cường hơn nữa công tác quản lý văn hóa tâm linh, không để cho các cá nhân lợi dụng tín ngưỡng, dòng họ có những việc làm sai trái, tùy tiện, không trong sáng, gây phản cảm như sự việc vừa qua ở Thái Bình. Đối với những nơi (chủ yếu là các đình, đền, chùa) đang bày bán tượng Trần Hưng Đạo do ông chủ hãng bia Đại Việt chế tác, sản xuất cần tiến hành thu hồi và tiêu hủy để tránh gây ra hệ lụy và dư luận xấu trong xã hội cũng như con cháu hậu duệ họ Trần.